Polikistik over sendromu, kadınlarda en sık rastlanan hormonal bozukluklardan biridir. Bu hormonal bozukluk vücutta kendini; adet görememe ya da adet sürelerinin uzaması ve kısalması şeklinde gösterebilmektedir.
Polikistik over sendromu ; ciltte tüylenme, sivilcelenme, yağlanma, akne oluşumu ve saç dökülmesi gibi birçok semptomu beraberinde getirirken kişilerin hamile kalma oranını da olumsuz yönde etkilemektedir.
Bu semptomlar, genellikle kanda yer alan androjen adlı hormonların miktarını arttırması sonucu gelişmektedir. Bu nedenle bu belirtilerden muzdarip olan kişilerin mutlaka bir hormon testi yaptırması ve gerekli muayenelerden geçmesi gerekmektedir. Aksi takdirde polikistik over sendromu doğurganlığı kötü yönde etkileyebilmektedir.
Birçok mekanizma tarafından kontrolü sağlanan kadın üreme sistemi, herhangi bir aksamaya karşı birçok rahatsızlığı da beraberinde getirmektedir. Bu noktada polikistik over sendromunun tanı aşamasında birçok yönteme başvurulmaktadır. Bunun nedeni ise; PKOS sendorumunun nedeni, tanısı ve tedavisinin henüz çok net olarak aydınlatılamamış olmasıdır.
Bu sebeple gün geçtikçe polikistik over üzerine daha çok araştırma yapılmakta ve semptomları tedavi etmek yerine hastalığa neden olan etmeni engellemek hedeflenmektedir. Nitekim bu durum beraberinde hastalığın daha etkin ve maliyetsiz tedavisini getirecektir.
Polikistik Over Sendromu Nedir?
Yazı İçeriği
Yumurtalıklarda kist oluşumu sonucunda meydana gelen polikistik over sendromu; adet düzensizliği, ciltte yağlanma, tüylenme, sivilcelenme ve saç dökülmesi gibi belirtilerle kendini gösterebilmektedir. Belirtilerin gözlemlenmesi durumunda kişiler mutlaka bir sağlık kontrolünden geçmeli ve alanında bilgili kişilerce hormon testlerine tabi tutulmalıdır. Hormon testleri ve yapılacak sağlık kontrolleri sonucunda kişilerin rahatsızlıkları tespit edilmekte ve tedavi sürecine girilmektedir.
Polikistik Over Sendromu Belirtileri
Polikistik over sendromu başlangıç evresinde pek bir semptom göstermemekle birlikte hastalığın ilerlemesine bağlı olarak artış göstermektedir. Bu süreç içerisinde her kişi farklı semptomlarla karşılaşabilmektedir. Aşağıda belirtilen semptomlara nazaran polikistik over sendromunun en sık karşılaşılan semptomu adet düzensizliğidir. Sağlığı ve beraberinde yaşam kalitesini kötü yönde etkileyen polikistik over sendromu, kendini şu belirtilerle gösterebilmektedir;
- Adet düzensizliği
- Kilo artışı
- Tüylenme
- Regl bitim ve başlangıç aralarında kan gelmesi
- Saç dökülmesi
- Kısırlık
- Seste kalınlaşma
- Göğüslerde hassasiyet
- İki göğüs arasında meydana gelen boyut değişiklikleri
- Ciltte sivilce oluşumu ve yağlanma
Adet düzensizlikleri regl sürecine yeni başlamış genç kızlarda olası bir durumdur. Bu süreç içerisinde regl döneminin düzene girmesi zaman alabilmektedir. Fakat çeşitli belirtilerden şüphe edilmesi durumunda sağlık kuruluşlarına başvurmak gerekebilir.
Bunların dışında ciltte yağlanma ve sivilcelenme gibi çeşitli değişimlerin meydana gelmesi beslenmeden kaynaklı olabilmektedir. Bu gibi durumları ayırt edebilmek için düzenli olarak sağlık kontrollerinden geçebilir ve olası risklere karşı koruma sağlayabilirsiniz.
Polikistik Over Sendromu Neden Olur?
Polikistik over sendromunun ortaya çıkış nedeni olarak yaşam tarzı ve genetik faktörler kabul edilmektedir. Her hastalıkta olduğu gibi PKOS’da da genetik faktörler oldukça fazla rol oynamaktadır. Daha önce ailesinde polikistik over öyküsü bulunan kimselerin hastalığa yatkınlıkları diğer kişilere nazaran daha fazladır.
Bunlara ek olarak yüksek insülin direnci de polikistik over sendromuna neden olabilecek etmenler arasında yer almaktadır. Yüksek insülin direnci hiperinsülinemiye neden olmakta ve bu durum da vücuttaki androjen hormon sentezini arttırmaktadır.
Anrojen hormonlarının artması kadınların normal hormon dengelerinde değişim meydana getirmekte ve yumurtlama bozukluklarını ortaya çıkarmaktadır. Anovülasyon olarak da bilinen yumurtlama bozuklukları, genellikle yumurtalıklarda kist oluşumu sonucunda ve polikistik over tanısı konulmasında yardımcı olan diğer etkenlerle gözlemlenebilmektedir.
PKOS’a neden olan etmenler arasında son olarak kimyasal içerikler bulunmaktadır. Vücudun çeşitli durumlar sonucunda kimyasallara maruz kalması, hormon üretimini kötü yönde etkilemekte ve hormon bozukluğuna sebebiyet vermektedir. Bu durum da beraberinde polikistik over sendromunu doğurabilmektedir.
Polikistik Over Tanısı Nasıl Konulmaktadır?
Polikistik over, günümüzde halen nedeni ve tedavi süreçleri tam olarak aydınlatılamamış bir rahatsızlıktır. Bu nedenle PKOS tanısı konulması için kişilerin birtakım muayene ve testlerden geçmesi gerekmektedir. Polikistik over sendromu tanısı için toplamda üç kriter bulunmaktadır. Bu üç kriterden ikisinin varlığı durumunda kişilere PKOS tanısı konulmaktadır. Bu kriterler ise şu şekildedir:
1. Kronik Hiperandrojenizm
Androjen hormonunun fazla üretilmesine bağlı olarak ortaya çıkan hiperandrojenizm, vücutta birtakım değişiklikler meydana getirmektedir. Hiperandrojenizm durumlarında kanda yüksek oranda bulunan 5 androjen şu şekildedir:
- Androstenedion
- Serbest testosteron
- DHEAS
- 17 OH Progesteron
- Total testosteron
Hiperandrojenizm varlığı çeşitli testlerle anlaşılabileceği gibi, hirsutismus durumlarında da anlaşılabilmektedir. Tüylenme olarak bilinen hirsutismus sonucunda vücudun belirli bölgelerinde gözle görülür düzeyde kıl artışı yaşanmaktadır. Hisutismus varlığı ise Ferriman Gallway skorlaması sonucu hesaplanabilmektedir. Ferriman Gallway skorlaması sonucu 8 puanın üzerinde ise hirsutismus varlığından söz edilmektedir. Bunların dışında ciltte meydana gelen yağlanma, ses kalınlaşması, yanaklarda sakal oluşumu gibi bulgular da hiperandrojenizmin sonuçları arasına girmektedir.
2. Polikistik Over (PKO) Görüntüsü
Polikistik over tanısında en çok tercih edilen yöntemlerden biri ultrasonografidir. Ultrasonografi yöntemleri ile yumurtalıklar izlenerek bir tanıya varılabilmektedir. Yumurtalıkların etrafında çapları 2-9 mm arasında değişiklik gösteren foliküller bulunması durumunda ve folikül sayısının 12’yi aşması durumunda polikistik over sendromundan şüphelenilmektedir. Bunların yanı sıra yumurtalık volümünün 10ml’in üzerinde olması ve yumurtalığın orta kısmının diğer yerlere nazaran daha beyaz bir görüntüde olması PKOS tanısı için oldukça önemlidir.
3. Yumurtlama Bozukluğu
Ovulatuar fonksiyon bozukluğu olarak da bilinen yumurtalama bozukluğu, genel olarak aligomenore ve amenore varlığında tespit edilmektedir. Ovulatuar fonksiyon bozukluklarında direkt olarak PKOS’dan şüphe etmek doğru bir yaklaşım değildir. Tek başına olan fonksiyon bozuklukları tanı konulması için yeterli olmamaktadır.
Polikistik Over Tedavisi Nasıl Yapılır?
Polikistik over sendromunun sebep olduğu semptomlar kişiden kişeye farlılıklar gösterebilmektedir. Buna bağlı olarak her kişide farklı bir tedavi süreci izlenmektedir. Tek bir kriter ile tanı konulamayan PKOS’un tedavi aşaması da oldukça zahmetlidir.
Günümüzde halen PKOS’a neden olan etmenler ve tedavi süreci tam olarak aydınlatılamamıştır. Bu sebeple sendromun ortaya çıkardığı sonuçlara yönelik tedavi uygulanmakta ve belirtiler iyileştirilerek hastalık ortadan kaldırılmaya çalışılmaktadır. Bu tedavi yöntemleri ise şu şekildedir:
Adet Düzensizliğinin Giderilmesi
Adet düzensizliğinin giderilmesine ilk olarak doğum kontrol hapları kullanılmaktadır. Hamilelik düşüncesi olmayan kişilere verilen bu tedavi yönteminde amaçlanan, vücutta bulunan yüksek orandaki androjen hormonlarının azaltılması ile adet sürelerinin düzene girmesini sağlamaktır.
uzmanlar, doğum kontrol haplarının dışında adet sürelerinin düzene girmesi için progesteron hormonu içeren ilaçlar kullanıldığı tedavi planları da uygulayabilmektedir. Yine bu tedavinin sonucunda da adet sürelerinin düzene girmesi beklenmektedir.
Üreme Potansiyelini Arttırmak
Uzmanlar tarafından planlanan diğer bir tedavi yöntemi ise aslen tip 2 diyabet ilacı olan metforminin PKOS durumlarında hastalara önerilmesidir. Bu sayede kişilerin yumurtlama fonksiyonuna destek sağlanarak adet düzensizlikleri de giderilmektedir. Bunlara ek olarak ise kilo kaybına destek sağlamaktadır.
Cerrahi
Adet düzensizliğinin giderilmesi ve üreme potansiyeli arttırıcı tedavilerin uygulanması halinde halen bir sonuç alınamıyorsa cerrahiye başvurulmaktadır. Cerrahi işlemlerde karından yaklaşık 1cm kesiyle iç organlara ulaşılmakta ve yumurtalıklara lazer yöntemi uygulanmaktadır. PKOS tedavilerinde lazer yerine elektrik enerjisiyle de tedavi yapılabilmektedir. Bu işlemlerde yumurtalıklara delik açılmakta ve yumurtalama potansiyeli arttırılmaktadır.
Polikistik Over Sendromu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
- Polikistik Over Sendromu nedir?
PCOS, kadınların yumurtalıklarında çok sayıda küçük kist oluşmasıyla karakterize edilen, hormonal dengesizliklere yol açan bir durumdur. Bu sendrom, adet düzensizlikleri, aşırı tüylenme, akne ve kilo alımı gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
- PCOS’un belirtileri nelerdir?
Yaygın belirtiler arasında adet düzensizlikleri, aşırı tüylenme (hirsutizm), akne, kilo alımı, saç dökülmesi ve kısırlık yer alır. Ayrıca, bazı kadınlarda ciltte koyu lekeler de görülebilir.
- PCOS’un nedenleri nelerdir?
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık, insülin direnci ve hormonal dengesizliklerin bir kombinasyonu olarak düşünülmektedir. Ailede PCOS öyküsü olan kadınlarda bu duruma yakalanma riski daha yüksektir.
- PCOS nasıl teşhis edilir?
Teşhis, hasta öyküsü, fiziksel muayene, ultrasonografi ve laboratuvar testleri ile konur. Hormon seviyelerinin değerlendirilmesi, insülin direnci testleri ve yumurtalıkların görüntülenmesi teşhis sürecinde önemli rol oynar.
- PCOS kısırlığa neden olur mu?
Evet, PCOS kısırlığa neden olabilir. Yumurtlama düzensizlikleri ve hormonal dengesizlikler, hamile kalmayı zorlaştırabilir. Ancak, doğru tedavi ve yönetim ile PCOS’lu kadınlar hamile kalabilir.
- PCOS nasıl tedavi edilir?
Tedavi, belirtilerin ciddiyetine, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve gebelik isteğine bağlı olarak değişir. Yaşam tarzı değişiklikleri, kilo kontrolü, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve hormonal tedaviler kullanılabilir. İlaçlar, doğal yollarla gebe kalmayı desteklemeyi, adet düzenini sağlamayı ve belirtileri hafifletmeyi amaçlar.
- PCOS’lu kadınlar hamile kalabilir mi?
Evet, PCOS’lu kadınlar hamile kalabilir. Doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hamilelik şansı artırılabilir. Tedavi planı, kişinin özel durumuna göre belirlenir.
- PCOS kilo alımına neden olur mu?
Evet, PCOS kilo alımına neden olabilir. Hormonal dengesizlikler ve insülin direnci, kilo alımına ve kilo vermede zorluklara yol açabilir.
- PCOS tedavi edilmezse ne gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir?
Tedavi edilmediğinde, PCOS diyabet, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon ve rahim kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- PCOS’lu kadınlar için hangi yaşam tarzı değişiklikleri önerilir?
Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, kilo kontrolü ve stres yönetimi, PCOS belirtilerini hafifletmede yardımcı olabilir. Ayrıca, sigara ve alkol tüketiminden kaçınılması önerilir.
PCOS, erken teşhis ve uygun tedavi ile yönetilebilen bir durumdur. Belirtiler yaşıyorsanız, bir sağlık profesyoneline danışmanız önemlidir.
