Hemogram yani tam kan sayımı, kan örneğinin içeriğinde bulunan bazı hücrelerin özel olarak sayıldığı; rutin kan taramalarında ve check up ‘larda genel sağlık durumunu anlayabilmek için kullanılan önemli ve çok sık uygulanan bir kan testidir.
Hemogram, CBC ( Complete Blood Count) olarak da geçer. Hemogram için örnek alınacak damar, toplardamar olarak tercih edilir. Yaşa göre kol damarı, elin dorsalindeki damarlar ya da yenidoğan için, tıpta calcaneus dediğimiz topuk bölgesindeki venlerden örnek alınır. Kolay bir işlemdir ve çabuk sonuç vermektedir.
Hemogram Hangi Durumlarda İstenir?
Yazı İçeriği
√ Rutin sağlık taramalarınızda, check up testlerinizin arasında genel sağlık durumunuz hakkında bilgi almak üzere istenebilir.
√ Anemi(kansızlık) hakkında klinik işaretleriniz varsa istenebilir.
√ Enfeksiyon şüphesi varsa artması beklenen savunma hücrelerinizin yani beyaz kan hücrelerinizin miktarını öğrenebilmek için istenebilir.
√ Hemogram, şüphe edilen durumlarda belirteç olarak istenmesinin yanı sıra durumu belli olan hastalar için de bazen istenebilir.
√ Kemoterapötik kullanan hastalarda ilaca bağlı kan hücre değişikliğini öğrenmek için istenebilir.
√ Kan ya da kan bileşenleri transplantasyonu sonrası değerlendirme için istenebilir.
√ Kan hastalıklarından şüphelenildiği zaman istenebilir.
√ Mide kanaması, trafik kazası, tıbbi operasyon gibi durumlardan sonra kanama takibi için ve basit şikayetlerle gelen hastalarda ciddi durum olup olmadığı incelenmesi için istenebilmektedir.
Hemogram Hangi Hastalıkların Tespitinde Kullanılır?
Hemogram testi, genel sağlık durumu hakkında büyük oranda bilgi vermektedir. Diğer radyolojik incelemeler ya da kültür örnekleri ile kesinleştirilen tanı koyma süreci hemogramın gösterdiği değerlerden yola çıkılarak yapılır.
√ Anemi çeşitleri (megolablastik anemi, aplastik anemi, demir eksikliği anemi, makrositik anemi)
√ Lenfoma
√ Lösemi
√ Talasemi çeşitleri
√ Polistemia vera
√ Alerji
√ Lenfadenopati
√ Trombositopeni, Trombositoz, Trombositopenik purpura
√ Splenomegoli
√ Enfeksiyon hastalıkları
√ Oto İmmun Hastalıklar gibi durumların teşhis ve takibinde hemogram testi istenebilmektedir.
Bu test ile kanda bulunan hücrelerin renkleri, büyüklükleri ve dağılımları hakkında bilgi edinilir. Bunların bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan hastalıkların tespiti hemogram ile yapılabilmektedir. Doktor, şüphelendiği hastalığa göre kesin tespit için başka testler de isteyebilir.
Tam Kan Sayımının Gösterdiği Parametreler
Hemogram yani tam kan sayımında beyaz kan hücreleri(alyuvarlar/lökositler) kırmızı kan hücreleri(alyuvarlar/eritrositler) ve trombosit değerleri görülebilmektedir.
Kırmızı kan hücrelerinde;
√ Eritrosit (RBC),
√ Hemoglobin (Hb),
√ Hematokrit (HTC),
√ MCV ( ortalama korpüsküler hacim),
√ MCH ( ortalama korpüsküler hemoglobin,
√ MCHC( ortalama korpüsküler hemoglobin konsantrasyonu)
değerleri ölçülür.
Beyaz kan hücrelerinde;
WBC de denilir. WBC beş farklı türe sahiptir:
√ Nötrofiller
√ Lenfositler
√ Bazofiller
√ Eozinofiller
√ Monositler
Hemogramda bu Beyaz kan hücresi değerleri de ölçülür.
Trombosit Hücrelerinde;
Bunun yanı sıra trombosit değerlendirmesi de hemogram testi üzerinden yapılır:
√ MPV ortalama trombosit hacmini gösterir.
√ PDW ortalama trombosit dağılımı ve genişliğini gösterir.
Hemogram Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
WBC ( White Blood Cell) / Beyaz Kan Hücreleri/ Lökosit Sayısı:
Akyuvar sayısını niteler. Beyaz kan hücreleri vücudun savunmasından sorumlu savaşçılardır. Vücudu mikroplara karşı korur. Beyaz kan hücrelerinin zarar görmesi durumunda vücut bağışıklık direnci düşmektedir. Sonraki oluşan hastalıklara karşı vücut savunmasız hale gelir.
Başta enfeksiyon durumları olmak üzere, alerjik rahatsızlıklar, kemik iliği hastalıkları hakkında bilgi verir. Normal kabul edilebilecek değerleri yetişkin erkek ve kadınlarda ve de bebeklerde farklılık gösterir. Ortalama normal değerler 4000-10.000 arasındadır.
Yükseklik ya da düşüklüğüne göre dalak ve karaciğer hastalıkları, virüs sebepli enfeksiyonlar, yetersiz beslenme gibi durumlara işaret edebilir. 5 Ayrı WBC tipi aşağıda ki gibi değerlendirilir;
%LYM
Lenfositin beyaz kan hücreleri içindeki yüzdesini ifade eder. Yüksek olması genelde tehlike oluşturan bir hastalık göstergesi olarak kabul edilmez. Herhangi bir tedaviye de ihtiyaç yoktur. Düşüklüğü ise tehlikelidir. Vitamin ve mineral eksikliği, kanser tedavileri, HIV ve AIDS, lenfoma, dalak hastalıkları, otoimmün hastalıklar, LYM düşüklüğünde akla gelen rahatsızlıklardır.
%MON
Monositin tüm beyaz kan hücreleri içindeki yüzdesini gösterir.
Yüksek olduğunda vücutta iltihabın, enfeksiyonun ve kanserin belirtisi olduğu düşünülür.
Düşüklüğünde romatoid artrit, tüberküloz, lösemi gibi ciddi hastalıklar göz önüne alınır.
%EOS
Eozinofilin tüm beyaz kan hücreleri içindeki yüzdesini gösterir.
Düşüklüğü cushing sendromu, böbrek ve karaciğer hastalıkları, hipoglisemi, aşırı alkol tüketimi gibi durumlar göze çarpar.
Yüksek olması durumunda genelde endişelenilmez. Ancak yine de doktor talebine göre araştırılması istenebilir.
%BAS
Bazofilin tüm beyaz kan hücreleri içindeki yüzdesini ifade eder.
Yüksekliğinde astım, sinüzit, suçiçeği, zatürre, bağırsak iltihabı gibi hastalıklardan şüphelenilir.
Düşüklüğünde ateş, kortizon kullanımı, enfeksiyon, kanser gibi durumlar akla gelir.
RBC ( Red Blood Cell) / Kırmızı Kan Hücreleri / Eritrosit Sayısı:
Alyuvar sayısını gösterir. Kırmızı kan hücreleri kanda oksijen taşımakla yükümlüdür. Bu nedenle oldukça önemli bir görevi üstlenmiştir.
Anemi, lösemi, böbrek rahatsızlıkları, epilepsi gibi hastalıklarda tanı koymada etkilidir. Erişkinlerin RBC normal değeri kadınlarda ve erkeklerde farklılık göstermekle birlikte ortalama 3,8 ile 5,5 milyon/ml arasındadır , bebeklerde ve yetişkinlerde farklı değerlere sahiptir.
HGB (Hemoglobin)
Hemoglobin sayısını gösterir. Hemoglobin kanımızda oksijen taşımakla görevli olan ve yine kanımızdaki demir miktarıyla ilişkili bir proteindir.
Özellikle kansızlıkla ilgili durumlarda önemli bir belirteçtir.Düşüklüğü ya da yüksekliği kanser, kronik böbrek hastalıkları, siroz, lösemi, talasemi, hemoliz, multipl myelom, hipotiroidi, idrar yolları kanaması, hemoroid, amfizem, polisitemi vera, folat eksikliği gibi hastalıklar konusunda ciddi bir uyarı verir.
Kadınlarda, erkeklerde farklı değerler alabilmesine rağmen ortalama olarak 12-16 g/dl arasında normal kabul edilir. Aynı zamanda yetişkinler ve çocuklar için ideal olan değerleri de farklılık gösterir. En önemli parametrelerden biridir.
HCT (Hematokrit)
Alyuvarların yani kırmızı kan hücrelerinin toplam hacim oranının kandaki yüzdesini gösterir. Alyuvar ve alyuvarın büyüklüğü hakkında bilgi verir.
Hematokrit Yüksekliği akciğer hastalıkları, tümör, kemik iliği bozukluğuna işaret eder .
Hematokrit Düşüklüğü yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi gibi sorunlar açığa çıkarır.
Yetişkin erkek ve kadınlarda farklı değerdedir. Aynı zamanda bebeklerde de farklı standarttadır.
Erkekte %42-52, kadında %36-46 aralığında beklenir.
MCV (Mean Cell Volume) Ortalama Hücre Hacmi
Alyuvarın ortalama büyüklüğünü gösterir. Ortalama eritrosit hacmi olarak da söylenir. Normal eritrositlerin hacimleri 80-100 fL’dir. (Yetişkin erkek -kadın ve bebeklerde farklılıklar görülebilir)
Düşüklüğünde kan kaybı, talasemi, kronik hastalık, anemi, yeme bozukluğu gibi durumlar akla gelir.
Yüksekliğinde ise hemolitik anemi, aşırı alkol kullanımı, siroz ve diğer anemi çeşitlerinden şüphelenilir.
MCH (Mean Cell Hemoglobin) Ortalama Hücre Hemoglobini
Her bir alyuvardaki ortalama hemoglobin miktarını gösterir.
Düşük olması durumunda demir eksikliği, kan kaybı, kronik hastalıklar, akdeniz anemisi, kurşun zehirlenmesi gibi şeyler düşünülür.
Yüksekliğinde ise B12 eksikliği, alkol tüketimi, ilaç kullanımı gibi şeylerin neden olduğu düşünülebilir.
MCHC (Mean Cell Hemoglobin Concentration) / Ortalama Hücre Hemoglobin Konsantrasyonu
Her bir alyuvardaki ortalama hemoglobin ağırlığını ifade eder.
Düşüklüğünde demir eksikliği, çölyak hastalığı, crohn hastalığı, hemoliz, kurşun zehirlenmesi, bazı kanserlerden şüphe duyulur.
Yüksekliğinde anemiler, ileri seviye yanıklar, karaciğer hastalıkları ve ilaç kullanımı gibi durumlar akla gelmektedir.
RDW (Red Cell Distribution of Width) Eritrosit Dağılım Genişliği
Tam kan sayımının önemli parametrelerinden biri olan RDW; şeker hastalığı, kalp hastalığı, karaciğer hastalığı, kanser gibi ciddi rahatsızlıklarda önemli bir belirtidir.
RDW-SD (RBC Distribution Width-Coefficent of Variation)
RDW değerinin standart sapmasını gösterir.
Yüksek olduğunda kemik iliği hastalıkları, folik asit eksikliği, B12 eksikliği, KOAH, kemoterapi, demir eksikliği gibi durumlardan şüphelendirir.
Düşüklüğünde ise bunlardan farklı olarak B6 eksikliği, kronik anemi, eklem iltihabı gibi durumlar sebep gösterilir.
RDW-CV (RBC Distrubition Width- Standard Deviation)
RDW Alyuvarların hücre boyutlarını ifade eder, değerini varyasyon katsayısı formunda gösterir.
Yüksekliği demir eksikliği, folik asit eksikliği, kemik iliği hastalıkları, sitoksik kemoterapi, KOAH;
Düşüklüğü ise eklem iltihabı, kronik anemi, demir eksikliği anemisi, heterozigot talasemi gibi durumlardan kaynaklı olarak görülür.
PLT (Platelet) Trombosit Sayısı
Trombositlerin sayısını gösterir. Trombositler kan pıhtılaşmasından sorumludur. Herhangi bir kanama durumunda pıhtı oluşumunu sağlayarak kan akışını yavaşlatır ve durdurur. Trombositlerin zarar görmesi durumunda kan pıhtılaşması güçleşir ve kanamalar oldukça zor şekilde atlatılır.
Yüksek bir değere sahip olduğunda hemolitik kansızlık, kemik iliği hastalıkları, kanser gibi hastalıkları gösterir.
Trombosit sayısının düşük olması tıpta trombositopeni olarak adlandırılır. Lösemi, anemiler, kemoterapötik kullanımı, viral enfeksiyonlar, aşırı alkol tüketimi gibi sebepler trombositopeniye neden olabilir.
Tedavisinde kan sulandırıcı ilaç kullanan hastaların takibinde de istenebilir.
PDW (Platelet Distribution Width)
Trombositlerin dağılımını gösterir. Yine kanser, kızamık, viral enfeksiyonlar, anemi gibi durumlara işaret eder.
MPV
Bir trombositin ortalama büyüklüğünü ifade eder. Ancak diğer parametrelerden farklı olarak MPV’nin tek başına düşük ya da yüksek olması herhangi bir durum tespiti için etkin şekilde belirleyici olmamaktadır. MPV değerinde pek çok faktör etkili olmaktadır. Sürekli yüksek yerde yaşamak, ağır egzersiz gibi şeyler MPV değerini yükseltip düşürebilir.
PCT
İltihaplı hastalıklarda prokalsitonin proteinin miktarını gösterir. Değerlerinin normalden sapması genelde enfeksiyon göstergesi olmakla birlikte yanık, kanser, sepsis, çoklu organ yetmezliği, menenjit gibi ciddi hastalıklara da işaret eder.
Sıkça Sorulan Sorular
Stabil Hemogram Değerleri Nelerdir?
Kan sayımı değerleri yaş ve cinsiyetle çok ciddi değişkenlikler gösterebilmektedir. Bu sebeple tek bir normal değer vermek mümkün olmamakla birlikte aşağıda ortalama geniş bir aralık verilmiştir.
Sağlıklı bir insanda;
WBC: 4000-10000
HGB: 11.5-17 g/dl
PLT: 150000-400000
RBC: 4.5-5.5 (erkeklerde)
3.8-5.0 (kadınlarda)
HCT: %36-52
Bu değerler yetişkin erkek ve kadınlarda yaş aralıklarında dahi değişkenlikler gösterebileceğinden mutlaka doktorunuz tarafından değerlendirilmelidir . Yenidoğanda normal değerler tamamen farklıdır.
Hemogram Kesin Sonuç Verir Mi?
Hemogram testindeki parametreler büyük oranda belirti olarak kabul edilir. Ancak kesin ve net tanı için doktorunuz ek testler de isteyebilir. En doğru sonuç, tüm testlerin değerlendirilmesi sonucu konacaktır.
Hemogram Sonucu Ne Zaman Çıkar?
Hemogram sonucu hemen hemen 30-60 dakika arasında çıkar. Aynı gün içinde test sonucu açıklanır.
Hemogram İçin Örnek Alınırken Canım Yanar Mı?
Hemogram, tıpkı normal kan almak gibidir. Normal kan almaktan farklı bir ağrı ve acı hissedilmez. Sadece örnek alınan tüp sayıları klasik kan almaktan fazla olabilir.
Tam Kan Alımı Öncesi Ya da Sonrası Yapmam Gereken Bir Şey Var Mı?
Örnek alınması öncesinde yapmanız gereken bir hazırlık yoktur. Ancak örnek verecek kişinin 12 saat öncesinde yeme- içmeyi kesmesi daha doğru sonuç verme açısından önemli olabilir. Bu nedenle örneği aç karna vermeniz tavsiye edilir. Örnek laboratuvar uzmanları tarafından alınacaktır.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.
