HbA1C Nedir?

Diyabet tanısı koymada ve tedaviyi takip etmede büyük bir önemi olan HbA1c testleri; şeker hastalığı bulunmayan kişilerde %3,5 – %5,7 aralığında olması beklenmektedir. Ortalama son 2-3 aylık kan şekeri değeri hakkında bilgi veren bir testtir.

Hemoglobin A1c Testi Nedir?

Kanda bulunan glikozillenmiş hemoglobin seviyesini ölçmeyi sağlayan kan testlerine HbA1C testi ile; kandaki şeker miktarından etkilenme ihtimali olan hemoglobinlerin yüzdesinin detaylı bir şekilde hesaplanması amacıyla kan numunesinde bakılan bir testtir.

Olası diyabet hastalıklarında bir tanıya varmak için kullanılır. Normalde hemoglobine bir miktar bağlı olarak bulunan glikoz molekülleri, diyabet durumlarında kandaki şeker moleküllerinin artmış olması sebebiyle daha fazla glikozillenmeye sebep olmuş olur.

Diyabet tanısı koymada ve tedaviyi takip etmede büyük bir önemi olan HbA1c testleri; şeker hastalığı bulunmayan kişilerde %3,5 – %5,7 aralığında olması gerekmektedir. Bu oranlar yükselmesine ve alçalmasına bağlı olarak kişilere farklı tanılar konulabilmektedir.

HbA1c sonuçları ne anlama gelmektedir dersek;

%3,5 ile  % 5,7 arasında ise normal

% 5,7 ile % 6,4 arasında ise Prediyabet

% 6.5 veya daha yüksek ise Diyabet anlamına gelmektedir.

Özellikle hastalığın prediyabet döneminde teşhis edilmesi diyabetin komplikasyonlarına bağlı organ kayıplarının önlenmesinde ve diyabetin gelişiminin durdurulmasında son derece katkı sağlamaktadır.

HbA1c Testi Nasıl Yapılır?

Son 2-3 aylık kan şekeriniz hakkında bilgi veren HbA1c testleri; parmaktan yapılan testler ve kan glukoz testlerine nazaran daha detaylı bir inceleme sunmaktadır. Bu sebeple diyabet hastalığı tanısı ve takibinde sıklıkla kullanılmaktadır.

HbA1C testleri, damardan bir tüp kan alınması ve laboratuvar ortamında incelenmesi şeklinde gerçekleştirilmektedir. Bu incelemeler kişinin yaklaşık olarak 3 aylık kan şekeri ortalamasını sunmaktadır.

Hemoglobin A1c Neyi Gösterir?

HbA1C testlerinin yaklaşık olarak 3 aylık kan şekeri değerleri gösterir. Sebebi ise şu şekildedir; alyuvarlar olarak bildiğimiz kırmızı kan hücreleri içerisinde ömürleri yaklaşık olarak 120 gün süren hemoglobinler bulunmaktadır.

Kanda oksijen taşıma görevi bulunan hemoglobinler aynı hücrede bulunduğu glikozla bir araya gelmektedir. Glikozların, kandaki hemoglobine yapışması sonucu HbA1C yani glikozillenmiş hemoglobin dediğimiz tablo ortaya çıkmaktadır. Ve bu hemoglobinin ortalama 120 günlük ömründe özellikle yoğun olarak son 3 aylık dönemindeki glikoz taşıyan hemoglobin miktarı ölçümlenmektedir.

HbA1C testlerinin yüksek çıkması durumunda ise glikozillenmenin fazla olduğu tanısına varılmaktadır. Bu da dolaşımda gereğinden fazla şeker olduğu yani şekerin hücre içerisine yeterince girmediği anlamına gelir ki bu da kişide şeker hastalığı riskini ortaya koymaktadır.

HbA1C Test Sonucu Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?

Hastalardan, açlık durumuna bakılmaksızın bir tüp kan alımı sonucunda değerlendirilen hbA1C testleri şu faktörlere göre değerlendirilmektedir:

HbA1C Referans Aralığı (Normal Değerler)	%3.5 – %5.7
Gizli Kan Şekeri	%5.7 – %6.4
Diyabet	%6.5 ve üzeri

 

Ömrü tükenip yeniden üretilen hemoglobin hücreleri, bu döngü içerisinde glikozlar ile sürekli bir araya gelmektedir. Bu süreç içerisinde yapılan HbA1C testleri ile, hemoglobine bağlı yüksek glikoz oranı tespit edilmekte ve erken evrede tedavi sürecine gidilmektedir.

Erken Tanıda HbA1C Testinin Önemi

Sürekli olarak ağızda kuruluk, tekrarlayan susuzluk hissi, çabuk yorulma, sürekli açlık hissi ve idrara çıkma durumlarında diyabetten şüphe edilmektedir. Bu sebeple kişilerin kendisinde herhangi bir komplikasyon görmesi durumunda tanı amacıyla hbA1C testlerine başvurulabilir. Tabi ki tek başına tanı koymada yeterli değildir doktorunuz beraberinde açlık kan şekeri ve oral glikoz tolerans testi gibi testlere de başvurulabilir.

Erken önemde teşhis edilen diyabet ile kişilerde meydana gelebilecek kardiyovasküler mortalite ve böbrek fonksiyon hastalıkları gibi durumlar önlenmekte ve koruyucu bir tedavi uygulanmaktadır.

Diyabetik Hastalarda Kardiyovasküler Mortalite Riski

Diyabetik hastalarda karşılaşılan en büyük risklerden biri kardiyovasküler mortalitedir. Yapılan araştırmalara göre diyabet tanısı konulan hastalarda ateroskleroz (atardamarların iç duvarında yağ birikintisi ve kolesterol sebebiyle oluşan sertlik, tıkanma.) görülme sıklığı artış göstermektedir.

Buna bağlı olarak damarlarda ateroskleroz gelişmekte ve kardiyovasküler rahatsızlıklar baş göstermektedir.

Sıkça Sorulan Sorular

HbA1C Değerinin Yüksek Çıkmasının Nedenleri Nelerdir?

HbA1C testi, hastaların kanında bulunan glukoz seviyelerinin artış göstermesi sonucunda yüksek çıkmaktadır.

HbA1c Değerini Ekileyen Başka Sağlık Sorunları Var Mıdır?

HbA1C değerinin yüksek veya düşük çıkmasında diyabet dışında hemoglobin yaşam ömrünü ve hemoglobin miktarını etkileyen bazı sağlık sorunları da etkili olmaktadır. Bunlardan bazıları ise şu şekildedir:

• Genetik faktörlerden kaynaklı Hemoglobin durumları değeri etkileyebilir.
• Demir Eksikliği Anemisi etkileyebilir
• Hemolitik anemi hastalarında hemoglobin yıkımı arttığı için değeri etkileyebilir
• Aşırı kan kaybı etkileyebilir
• Kan nakli almış kişilerde sonuç etkilenebilir.

Bu gibi durumlarda doktorunuz farklı testlerle ölçümleri denetleyecek ve size yardımcı olabilecektir.

HbA1C Değerini Düşürmek Mümkün mü?

Belirli faktörlere bağlı olarak yüksek çıkan HbA1C değerini yaşam standartlarını değiştirerek düşürmek mümkündür. Bunun için kişilerin ilk olarak sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmesi gerekmektedir. Nitekim, şeker hastalıklarının tedavisinde beslenme düzeni oldukça büyük bir rol oynamaktadır. Bu süreç içerisinde yağ ve rafine şeker içeren besinlerden uzak durulması aterosklerozun da önüne geçmektedir.

Beslenme düzeni oluşturulmasıyla birlikte kişiler fazla kilolarından da kurtulmaktadır. Kişilerin, beden kitle indeksine uygun bir kiloda bulunması da sağlığına olumlu yönde etki edecektir. Bu süreç içerisinde yine düzenli egzersizleri yaşamınıza dahil ederek olası risklerin önüne geçebilirsiniz.

HbA1C Testinin Hangi Aralıklarla Yapılması Önerilmektedir?

Hastalığınızın ilerleyişi ve tedaviye verdiğiniz yanıtla diyabetinizi ne kadar kontrol altına alabildiğiniz HbA1c test sıklığınızı belirleyecek kriterlerdir.

HbA1C testinin; sürekli olarak ağızda kuruluk, çabuk yorulma, açlık hissi, sürekli idrara çıkma ve tekrarlayan susuzluk hissi durumlarında uygulanması önerilmektedir. Bunların dışında ise uzmanlar;

HbA1C testleri %5.7 – %6.4 arasında tespit edilerek gizli şeker tanısı konan kişilerde yılda bir defa,

Tip 1 diyabet hastalarında yılda 2 defa

Tip 2 diyabet hastalarının ise yılda 4 kez düzenli olarak yaptırması önermektedir.

HbA1C Testi Öncesinde Aç Olmak Gerekir mi?

HbA1C testi öncesinde aç olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu sebeple günün herhangi bir saatinde yapılabilmektedir.

HbA1c değeri ile ortalama kan şekeri değerleri arasındaki ilişki nedir?

HbA1c yüzdelik değerlerinin ortalama olarak hangi kan şekeri değerine denk geldiğini göstermektedir.

HbA1c (%)	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Ortalama kan şekeri(mg/dl)	65	100	135	170	201	240	275	310	345

Tablo şunu anlatmaktadır ki ;HbA1c değeriniz 7 çıktıysa son 2-3 aydaki ortalama kan şekeri değeriniz 170 mg/dl civarlarında seyretmiştir yada 5 çıktıysa şekeriniz 1oo mg/dl civarlarında seyretmiş olabilir.

Ancak yukarıda da bahsettiğimiz gibi HbA1c değerini etkileyen diğer faktörler unutulmamalı ve değerlendirmeler mutlaka uzmanlara bırakılmalıdır.