Gama Glutamil Transferaz (GGT)

GGT Testi Nedir?

GGT (Gama Glutamil Transferaz)  enziminin kaynağı büyük ölçüde karaciğerdir. Ayrıca böbrek, dalak, safra kesesi, pankreas, bağırsak ve beyin kapillerinde yüksek miktarda sentezlenen bir enzimdir.

GGT vücutta taşıma molekülü olarak görev yapar ve vücuttaki diğer molekülleri hareket ettirmeye yardım eder. Bir diğer önemli rolü de karaciğerin ilaçları ve bazı toksinleri metabolize etmesine yardımcı olmaktır.

GGT enziminin serumdaki düzeyini ölçtüğümüz GGT testi bize karaciğerin sağlıklı olup olmadığı hakkında bilgi veren testlerden biridir.

Özellikle safra sıvısının karaciğerden bağırsaklara taşındığı safra yollarında  herhangi bir tıkanıklığın tanısını koymak için de kullanılır.

Karaciğerde hasar oluştuğunda GGT kan seviyeleri genellikle yüksek çıkar ancak tek başına GGT seviyesi hangi karaciğer hastalığının olduğunu tespit etmemizde yeterli değildir. GGT testi, karaciğer hasarı olasılığı varsa karaciğer enzimlerini ölçen diğer testlerle birlikte yapılır.

Doktorunuz GGT Testini bazı durumlarda yükselmiş ALP enziminin sebebini anlamak için de isteyebilir. Burada ayırıcı olarak karaciğer hastalıklarında kanda GGT ve ALP enzim miktarının birlikte artması beklenirken kemik dokusu ile bağlantılı hastalıklarda ALP enziminin tek başına artması  görülmektedir.

Normal GGT değerleri;

GGT değeri cinsiyete bağlı değişkenlik gösterdiği için kadınlarda ve erkeklerde farklı değerlerde olabilir.

Yetişkin kadınlarda: 7-40 IU/L

Yetişkin erkeklerde: 7-60 IU/L

4 ay- 15 yaş çocuklarda ; 7-50 IU/L

2-3 ay bebeklerde; 7-100 IU/L

Yukarıda verilen normal değer sınırları laboratuvarda uygulanan yönteme göre küçük farklılıklar gösterebilir. Laboratuvar test sonuç raporunuzda normal değer yazılı olacaktır.

GGT Testi Neden Yapılır?

√ GGT testi, öncelikle bireyin karaciğerinde bir sorun olup olmadığını anlamak ve bu durumun takibini yapmak için yapılan karaciğer fonksiyon testlerinden bir tanesidir.

√ Özellikle de safra yolu hasarlarıyla ilgili oluşan karaciğer sorunlarının tanısında kullanılan önemli bir belirteçtir.

√  Safranın karaciğerden bağırsağa aktığı yolu tıkayan her türlü hastalık grubunun oluşturduğu sarılıkların tanı ve takibinde GGT Testi yapılabilir. Bunlara örnek olarak; safra yolunda taş, tümör, kanser, pankreas başında veya on iki parmak bağırsağında gelişen tümör ve kanserler verilebilir.

√ Pankreatit ve Karaciğerdeki metastatik karsinomların takibinde GGT Testi kullanılır.

√ GGT testi aynı zamanda alkolün ve bazı ilaçların karaciğere herhangi bir toksik etkinin takibinde kullanılır.

√ Yüksek düzeyde ölçülen ALP enziminin karaciğer mi kemik kaynaklı mı olduğunun ayırımı için de GGT değerine bakılır.

Karaciğer Fonksiyon Testleri Nelerdir?

Karaciğer Fonksiyon Testleri, karaciğerin sağlıklı olup olmadığını anlamak amacıyla yapılan bir grup biyokimya testidir.

Karaciğer hastalıklarının teşhisinde kullanılır.

Aynı zamanda teşhis edilmiş karaciğer hastalığının takip edilmesinde kullanılır.

AST: Hepatosellüler hasarda yükselir.

ALT: Hepatosellüler hasarda yükselir.

Bilirubin: Kolestaz, yetersiz konjugasyon ya da bilier obstrüksiyonu gösterir.

Albumin: Karaciğer hasarında ve hastalıklarında protein düzeylerinde azalış gösterir.

ALP: Kolestaz, bilier obstrüksiyon ya da karaciğer hasarında yükseliş gösteren bir karaciğer enzimidir.

LDH: Hepatosellüler hasarda yükselir.

PTT: Karaciğer hasarında süresi uzar.

GGT Testi Hangi Durumlarda İstenir?

Bireyin karaciğer fonksiyonlarında herhangi bir sorunla karşılaşıldığında GGT testi istenebilir.

Karaciğer fonksiyonlarıyla bağlantılı olan ALP (alkalen fosfataz) enziminin değeri yüksek oluğunda da GGT testi istenebilir.

GGT Testi için Gerekli Numune Nedir?

Kol damarınızdan alınan kan numunesi GGT testi için numune olarak kullanılır.

GGT Testi için Hazırlık Gerekir Mi?

GGT düzeyleri yemek yedikten sonra düşmektedir. Bu yüzden test yaptırmadan en az 8 saat açlık test için daha sağlıklı olacaktır.

GGT testi yaptırmadan önceki 24 saat alkol alınmamalıdır.

GGT Yüksekliği Ne Anlama Gelmektedir?

Gama glutamil transferaz (GGT) testinden önceki 24 saat düşük miktarlarda alkol alınmış dahi olsa GGT değerleri yüksek çıkabilir. Bu nedenle test yapılmadan önce alınan alkol sağlıklı sonuçlar vermeyecektir.

Ayrıca GGT değerinin yüksek olması her zaman bir sağlık sorunu olduğunu göstermez.

GGT yüksekliğine neden olan faktörler nelerdir?

• Aşırı alkol tüketimi
• Hepatit ve siroz kaynaklı karaciğer hasarı
• Karaciğer tümörü
• Diyabet hastalığı
• Pankreas iltihabı
• Konjestif kalp yetmezliği
• Safra kanalı tıkanıklığı
• Bazı ilaçların yan etkisi
• Aşırı kırmızı et tüketimi
• Sigara kullanımı
• Kandaki magnezyum değerinin yüksekliği
• Bazı enfeksiyon bulguları
• Karaciğer yağlanması
• KOAH

Kalp dokusunda yer alan GGT enzim düzeyi, kalp yetmezliği olan ve kalp krizi geçiren hasta bireylerde yükselebilir.

GGT yüksekliği nedenleri aşağıda yer alan belirtilere bağlı olarak ortaya çıkabilir;

• Mide bulantısı
• Halsizlik
• Enerji eksilmesi
• Kusma
• Ciltte ortaya çıkan yaralar
• Göz akının sararması
• Açık renkli dışkı
• Koyu renk/ çay rengi idrar
• Normalden fazla idrarda kan
• Tende sararma
• Tende kaşıntı
• Karın ağrısı
• İştah azalması
• Karında şişlik

GGT Yüksekliği Düzeltilmezse Ne olur?

GGT yüksekliği karaciğer hastalığının en önemli belirtilerinden bir tanesi olup kandaki değerleri hastalık yorumlama yönünden önemli bir etkendir. GGT yüksekliğini tedavi etmek için alta yatan neden araştırılıp uygun tedavi yöntemleri ile normal sınırlara indirilmelidir. Alta yatan neden ne ise ona uygun tedavi yapılması ilerleyen dönemde yaşam kalitesi için önemli bir noktadır.

Alkol kullanımının bırakılmaması ve toksik ilaçların kullanılması gibi karaciğere zarar veren nedenler ortadan kaldırılmazsa GGT kanda gittikçe yüksek seviyelere ulaşır ve ilerleyen zamanlarda karaciğer yetmezliği, siroz gibi kritik hastalıklara neden olabilir. Bu durum karaciğer nakline kadar ulaşabilir.

Bu yüzden hasta birey bunun bilincinde olmalı. Mutlaka altta yatan neden araştırılıp, çözülmelidir ve yaşam şeklinin uygun şekilde düzenlenmesi yaşam kalitesi için önem arz etmektedir.

GGT Düşüklüğü Ne Anlama Gelmektedir?

Gama glutamil transferaz (GGT) düşüklüğü, herhangi bir sağlık sorunun mevcut olduğu anlamına gelmeyebilir. Yemek sonrasında ve kahve tüketimi fazla olan bireylerde bu değerin düşüklüğüne rastlanabilir.

GGT düşüklüğüne neden olan faktörler;

• Kandaki magnezyum düşüklüğü
• trigliserid tedavisinde kullanılan bazı ilaçların yan etkileri
• Trioid yetmezliği
• Hipotalamik bozukluk
• Doğum kontrol hapları

Aşağıdaki belirtiler de GGT düşüklüğüne işaret ediyor olabilir;

• Karaciğere kan akışının olmaması
• Diyabet
• Kronik hepatit
• Kalp yetmezliği
• Karaciğer yağlanması
• Karaciğer tümörü
• Siroz ya da hasarlı karaciğer
• Panreatit
• Bazı ilaçların çok kullanılması

Sıkça Sorulan Sorular

GGT Değerini Düşürmek veya Yükseltmek için Ne Yapılmalıdır?

GGT değerinin düşüklüğü veya yüksekliği bazı durumlarda herhangi bir sorun teşkil etmeyeceği gibi  birçok farklı hastalık yüzünden de ortaya çıkabilmektedir. Bu yüzden öncelikle hekiminize başvurmalı ve gerekli tetkik ve tahliller ile bu durum ele alınmalıdır.

Aynı zamanda sağlıklı beslenmek ve bol su tüketmek GGT değerinin normal seviyede kalmasında önemli rol oynar.

Gün içerisinde dengeli ve düzenli hareket ile birlikte stresten uzak kalmak da bu değerin istenilen referans aralığının korunmasında önemli bir potansiyel oluşturmaktadır.

Diğer yandan GGT düşüklüğü ve yüksekliği başta ilaç tedavisi olmak üzere birçok tedavi yöntemleri ile istenilen seviyeye getirilebilir. Ancak bu tedaviler neden olan hastalık ve hekiminizin kararına bağlı olarak değişebilir.

Bir Hastalık Belirtisi Olmamasına Rağmen GGT Değerinin Yüksek Çıkmasının Nedeni Nedir?

GGT testi çok duyarlı bir testtir ve bu yüzden hastalık belirtisi gösterilmeyen durumlarda da yüksek çıkabilmektedir.

GGT gibi diğer karaciğer enzimleri normal düzeyde seyrediyorsa hekiminiz bekleyebilir ve bir süre sonra tekrar test yaptırılmasını isteyebilir.

Kullanılan bazı ilaçlar ve alkol kullanımı testin sonucunu etkileyebilir. Bu nedenle doktorunuz tüm parametreleri göz önünde bulundurmalıdır.

Gama Glutamil Transferaz (GGT) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular  

1. Gama Glutamil Transferaz (GGT) Nedir? GGT, karaciğer ve safra yollarında bulunan bir enzimdir. Kan testi yoluyla ölçülen bu enzim, genellikle karaciğer hastalıklarının tanısında ve takip edilmesinde kullanılır.
2. GGT Testi Neden Yapılır? GGT testi, karaciğer hastalıklarının teşhisine yardımcı olmak, safra yollarının tıkanıklığını tespit etmek ve alkol bağımlılığı gibi durumları değerlendirmek için yapılır.
3. GGT Yüksekliği Ne Anlama Gelir? Yüksek GGT seviyeleri, genellikle karaciğer hasarı, safra yolu tıkanıklığı veya alkol tüketiminin yüksek olduğuna işaret edebilir. Ancak, tek başına yüksek GGT tanı koymak için yeterli değildir ve diğer testlerle desteklenmelidir.
4. GGT Düşüklüğü Ne Anlama Gelir? GGT seviyelerinin düşük olması genellikle normal bir durumdur. Ancak, bazı metabolik bozukluklar veya ilaçlar GGT seviyelerinin normalden düşük olmasına yol açabilir.
5. GGT Normal Değerleri Nelerdir? GGT’nin normal değer aralığı yaş, cinsiyet ve laboratuvarın referans aralıklarına göre değişebilir. Genellikle yetişkinlerde 0-30 U/L arası normal kabul edilir; ancak sınırlar laboratuvara göre değişiklik gösterebilir.
6. GGT Seviyesini Etkileyen Faktörler Nelerdir? Alkol tüketimi, bazı ilaçlar (antikonvülsanlar, bazı antibiyotikler), obezite, diyabet ve karaciğer hastalıkları GGT seviyelerini artırabilir. Ayrıca sigara kullanımı da GGT seviyelerinde artışa neden olabilir.
7. GGT Yüksekliği Nasıl Düşürülür? Alkol alımını azaltmak, dengeli beslenmek, egzersiz yapmak ve karaciğer sağlığını koruyan besinler tüketmek GGT seviyesinin düşmesine yardımcı olabilir. Ancak, yüksek GGT’nin nedenine yönelik uygun tedavi için doktora başvurmak önemlidir.
8. GGT Yüksekliği Hangi Hastalıklarla İlişkilidir? GGT yüksekliği, karaciğer yağlanması, hepatit, siroz, safra taşı, safra kanallarında tıkanıklık, pankreas iltihabı gibi çeşitli hastalıklarla ilişkilendirilebilir. Ancak kesin tanı için ek testler gerekebilir.
9. GGT Testi Nasıl Yapılır? GGT testi, basit bir kan testiyle yapılır. Hastanın bir kolundan kan örneği alınır ve laboratuvarda analiz edilir. Test genellikle aç karna yapılır.
10. GGT Seviyesi Tekrar Normal Seviyelere Dönebilir mi? Evet, GGT seviyesi, alkol kullanımını azaltmak, karaciğer sağlığını destekleyen yaşam tarzı değişiklikleri yapmak ve gerekirse tedavi almak gibi önlemlerle normal seviyelere dönebilir.

GGT Hakkında Bilmem Gereken Başka bir şey var mı?

GGT testi yaptırmadan önceki son 24 saat içinde az miktarlarda alkol alınması bile GGT de geçici olsa da bir artışa sebep olmaktadır. Böyle bir durumda hekiminiz testi tekrarlamak isteyebilir.

Kalp yetmezliği olan bireylerde GGT değerleri yükselebilmektedir. Bazı çalışmalarda yüksek GGT düzeyleri olan bireylerin kalp hastalığından ölüm riskinin arttığını göstermiş olduğunu ortaya çıkarmıştır fakat bu durumun nedeni bilinmemektedir.

Fenitoin, karbamazepin ve fenobarbital benzeri barbitüratlar gibi bazı ilaçlar GGT düzeyinin yükselmesine neden olabilmektedir.

Steroid yapıda olmayan iltihap gidericiler, lipid düşürücü ilaçlar, antibiyotikler, histamin reseptör blokerleri, mantar ilaçları, antidepresanlar ve testesteron gibi hormonlar GGT düzeylerini artırabilir.

Klofibrat ve ağızdan alınan doğum kontrol ilaçları GGT düzeylerini düşürebilir.

Sigara kullanımı GGT düzeyini yükseltebilmektedir.

Kadınlarda yaş ilerledikçe erkeklere göre GGT düzeyleri daha yükselmektedir. Ancak erkeklerdeki düzeyler her zaman kadınlarınkinden biraz daha yüksektir.

Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.